درمان ریزش مو الگوی زنانه یا FPHL میتواند بسیار سخت و پیچیده باشد و از طرفی این ریزش مو برای زنان عمیقا ناراحت کننده است و ما در اینجا قصد داریم چند راه حل عملی را برای درمان آن ارائه دهیم که ممکن است کمک کننده باشد. از بین جمعیت زنان شاید حدود 30 درصد از آنها در دوره ای از زندگی خود ریزش مو یا آلوپسی را تجربه کنند. البته متناسب با شرایط، وضعیت در اغلب زنان کمی میتواند متفاوت باشد مثلا در میان زنان که وارد دوران یائسگی خود میشوند حدود هفتاد درصد این بانوان دچار نازک شدن مو و حتی تکه هایی از طاسی سر میشوند.
اثرات روانی ریزش مو و ارتباط عمیق آن با زیبایی فرد، در زنان بیشتر از مردان است زیرا برای زنان حرکت به سوی کچل شدن و کم پشتی مو از نظر اجتماعی کمتر قابل قبول است و این موضوع روی سلامت عاطفی و کیفیت زندگی زنان تاثیرات مستقیم و اغلب مخربی دارد.
الگوی اصلی ریزش مو در زنان مانند مردان است و به آن آلوپسی آندروژنیک یا آلوپشیا آندروژنیک گفته میشود. این نوع از ریزش مو دو نوع دارد یکی الگوی زنانه و دیگری مردانه است. اما تفاوت آلوپسی آندروژنیک در شکل بروز آن در مرد و زن است. ریزش مو در آقایان معمولا از وسط سر و بخش بالای شقیقه ها شروع میشود و اغلب به شکل حرف M در می آید. نازک شدن مو در ریزش آندروژنیک در هر دو جنس رخ میدهد و یکی از علائم بارز این ریزش مو است. زنان میتوانند به الگوی مردانه مبتلا شوند.
اما در بانوان ریزش آندروژنیک با الگوی زنانه اتفاقی است که با نازک شدن مو ها در بخش خط فرق سر شروع میشود و این اتفاق در بانوان تدریجی است و کم کم ریزش مو به اطراف منتشر میشود و خط فرق سر رو به خالی شدن میرود اما به ندرت اتفاق میافتد که این خط آنقدر خالی شود که یک زن بخواهد طاسی را تجربه کند.
مشاهدات و تحقیقات علمی مجموعه دلایلی را برای ریزش مو در زنان به ثبت رسانده اند که میتواند به وضعیت های پزشکی خاص، داروهای مصرفی، استرس های فیزیکی و عاطفی اشاره کرد. در زنان نوسانات هورمونی و آندروژنی و حتی کیفیت چرخه خواب نیز روی ریزش مو و سلامت مو موثر است.
برای یک زن بهترین راه حل برای اینکه علت ریزش مو را تشخیص بدهد مراجعه به متخصص پوست و مو است زیرا که تشخیص علت اصلی ریزش مو میتواند درمان را کوتاه تر و ساده تر کند. معمولا دیده میشود که ریزش مو در زنان ناشی از مشکلات و تنش های عاطفی است که در این مواقع مراجعه به روان درمانگر میتواند کار بسیار مفیدی باشد.
الگوهای ریزش مو زنانه
در علم پزشکی یک طبقه بندی برای توضیع ریزش مو الگوی زنانه وجود دارد که به آن ” لودویگ ” می گویند. در تصویر مشاهده میکنید که در نوع یک شاهد کمترین میزان نازک شدن تار مو هستیم که میشود آن را با روش های حالت دادن مو استتار کرد. در نوع دوم خط فرق سر بیشتر مشخص میشود و نازکی مو گسترده تر است. در نوع سوم نازک شدن تار مو ها با وسعت و شدت بیشتری رخ داده و پوست سر در منطقه بالایی سر تقریبا مشخص شده است.
ریزش موی آندروژنیک چیست؟
آلوپشیا آندروژنیک یا آلوپسی آندروژنتیک نتیجه عملکرد هورمون هایی بنام آندروژن است که برای رشد جنسی طبیعی مردان ضروری است و عملکردهای مهم دیگری در هر دو جنس مرد و زن دارد که میتوان به میل جنسی و تنظیم فرایند رشد مو اشاره کرد. آلوپسی یک بیماری است که ممکن است ارثی باشد و چند نوع ژن مختلف در آن دخیل هستند. ریزش مو آندروژنیک همچنین میتواند ناشی از یک بیماری غدد درون ریز مانند تولید بیش از حد آندروژن یا وجود تومور ترشح کننده آندروژن در تخمدان، غده هیپوفیز یا غده فوق کلیوی باشد. در هر دو سناریو، آلوپسی با افزایش فعالیت آندروژنیک ارتباط دارد.
با این وجود بر خلاف تظاهرات آن در مردان، نقش دقیق آندروژن ها در زنان پیچیده تر است به همین منظور توصیه میشود که در موارد ریزش مو زنانه ، سطح آندروژن اندازه گیری شود تا احتمال وجود تومور ترشح کننده آندروژن بررسی شود. این توصیه را با این هدف عنوان کردم که طبق نظر بعضی از محققان اعتقاد دارن FPHL اغلب ارتباط مشخصی با آندروژن ها ندارد.
اما لازم است بدانیم همه زنان پس از بلوغ نهایتا درجاتی از ریزش مو را تجربه میکنند ولی اغلب آنها زمانی در حوالی یائسگی که ریزش مو شدید میشود به آن توجه میکنند. خطر ریزش مو دقیقا متناسب با افزایش سن برای زنان افزایش می یابد به ویژه اگر سابقه ریزش مو در خانواده از هر دو طرف مادری و پدری بوده باشد.
در هر دو جنس مرد و زن، ریزش موی ناشی از آلوپسی آندروژنیک به دلایل کوتاه شدن طول مدت فاز آناژن ژنتیکی تعیین شده، یعنی کوتاه شدن مرحله رشد مو و طولانی شدن زمان بین مرحله ریزش مو با شروع فاز رشد جدید رخ می دهد. این موضوع را با نیم نگاهی به چرخه ریزش مو میتوانید بهتر درک کنید.
معنای این روند این است که موهای شما پس از ریزش، زمان بیشتری طول میکشد تا مجدد به فاز رشد طبیعی خود بازگردند و رشد را شروع کنند. نکته مهم دیگری که شاید ناخوشایند باشد تغییر خود فولیکول مو است. اتفاقی که رخ میدهد این است که فولیکول مو منقبض میشود و ساقه موی کوتاه تر و نازک تری را تولید میکند، این اتفاق را مینیاتوریزه شدن فولیکول مو و یا کوچک شدن آن می نامیم. در نتیجه این روند موهای ضخیم تر، پر رنگ تر و با عمر بیشتر با موهایی به شدت کوتاه تر، نازک تر و بدون رنگدانه کافی جایگزین میشود که به این موهای نازک و بی رنگ و کوتاه ولوس میگوئیم. اغلب شما که در حال خواندن این متن هستید این موهای ولوس را موهای کرکی می نامید.
چرخه رشد مو چگونه است؟
هر مو سه مرحله رشد را طی میکند که اولی آناژن است که مرحله رشد فعال است و دو تا هفت سال طول میکشد. مرحله دیگر کاتاژن است که مرحله انتقال است و حدود دو هفته طول میکشد. در کاتاژن ساقه مو به سمت بالا می رود و به سمت سطح پوست حرکت میکند و پاپیلای پوستی که ساختاری است که سلول های تولید کننده مو را تغذیه میکند شروع به جدا شدن از فولیکول میکند. مرحله سوم استراحت یا تلوژن است که حدود سه ماه طول میکشد و با ریزش ساقه مو به اوج خود میرسد.
متخصصان با گرفتن سابقه پزشکی و معاینه پوست سر میتوانند ریزش موی زنانه را تشخیص دهند. متخصص به خوبی الگوی ریزش را بررسی کرده و احتمال هر گونه عفونت و یا التهاب در پوست سر را نیز چک میکند. احتمال دارد برای بررسی سایر علل احتمالی ریزش مو آزمایشاتی برای چک نمودن پر کاری یا کم کاری تیروئید، کمبود آهن و … نیز تجویز نماید. معمولا زمانی که علائمی از فعالیت بیش از حد آندروژن وجود داشته باشد ارزیابی هورمونی خیلی ضرورت ندارد. اما مواقعی که مشاهدات بیانگر ریزش موی الگوی زنانه است بهتر است آندروژن چک شود.
جلوگیری از نازک شدن مو
ماینوکسیدیل اولین داروی رسمی برای جلوگیری از نازک شدن مو است که ابتدا زمانی که عرضه شد یک داروی فشار خون بود اما افرادی که آن را مصرف میکردند متوجه شدند که مو در جاهایی که از داده بودند شروع به رشد کرده است. مطالعات تایید کرده است که ماینوکسیدیل موضوعی میتواند روی پوست سر باعث رشد مو شود. در نتیجه همین مطالعات و به منظور رشد مجدد مو و جلوگیری از نازک شدن مو در زنان، ابتدا FDA ماینوکسیدیل 2 درصد بدون نسخه را تایید کرد. پس از آن نیز ماینوکسیدیل 5 درصد برای زمانی که راه حل قوی تری برای مشکل ریزش مو زنان لازم باشد در دسترس قرار گرفت.
همه ما میدانیم ماینوکسیدیل یک داروی معجزا گر نیست در حالیکه میتواند رشد موهای جدید و موهای ظریف را در برخی از زنان ایجاد کند نمیتواند آن تراکم مورد انتظار را دوباره بازسازی کند. ماینوکسیدیل یک دارو و راه حل درمانی سریع نیست و باید همیشه استفاده شود ضمن اینکه در برخی افراد عوارض ناخواسته ای نیز ایجاد میکند. اثر بخشی ماینوکسیدیل میتواند از دو ماه تا 6 ماه به اوج برسد اما گاهی در بعضی افراد این زمان میتواند بیشتر هم باشد بنابراین توصیه شده که این محلول را در یک برنامه 6 تا 12 ماه استفاده کنید.
نکته مهم این است که اگر ماینوکسیدیل برای شما موثر است باید به استفاده از آن ادامه دهید تا نتایج را حفظ کنید و اگر آن را قطع کنید دوباره ریزش مو شروع میشود.
آنتی آندروژن ها در ریزش مو زنان
آندروژن ها شامل تستوسترون و سایر هورمون های مردانه هستند که توانایی تسریع فرایند ریزش مو در زنان را دارند. برخی از بانوان که به ماینوکسیدیل پاسخ نمیدهند ممکن است متخصصان برای آنها داروی آنتی آندروژن برای ریزش مو همانند اسپیرونولاکتون در ریزش موی آندروژنیک تجویز نمایند. البته همانطور در بالا عرض کردم باید ارتباط ریزش مو الگوی زنانه با آندروژن توسط انجام تست هورمونی در آزمایشگاه مشخص شود در غیر این صورت داروی آنتی آندروژن برای FPHL فایده ای ندارد.
تجویز های اینچنین به خصوص برای زنان دارای سندرم تخمدان پلی کیستیک _pcos_ بیشتر اتفاق می افتد چون این افراد تمایل شدیدی به تولید آندروژن بیش از حد دارند. عموما متخصصین همراه با اسپیرونولاکتون یک داروی ضد بارداری را نیز برای زنان در سن باروری تجویز میکنند. زنانی که این داروها را مصرف میکنند نباید باردار شود چون خطری ناهنجاری برای جنین پسر به شدت وجود دارد.
عوارض جانبی این قرص ها معمولا شامل افزایش وزن، کاهش میل جنسی، افسردگی و خستگی است که گاهی رخ میدهد و خیلی نگران کننده نیستند.
مکمل های آهن برای ریزش مو زنان
کمبود آهن میتواند در بسیاری از زنان عامل اصلی ریزش مو باشد. متخصص ممکن است سریعا نسبت به اندازه گیری سطح آهن خون فرد مبتلا به ریزش مو را مورد آزمایش قرار دهد. بخصوص اینکه فرد گیاه خوار باشد و یا اینکه فرد در کشورهای با سرانه پایین مصرف گوشت قرمز مانند ایران زندگی کند.
سوابقی مانند خونریزی شدید قاعدگی و یا کم خونی نیز میتواند دلیل کمبود آهن باشد و پزشک را مجاب به تست سطح آهن خون زن مبتلا به ریزش مو کند. اینگونه افراد با مصرف مکمل های آهن مناسب میتوانند ریزش موی خود را بهبود دهند. بیاد داشته باشید اگر مشکل آهن نیست پس بهتر است خیلی راغب به مصرف مکمل آهن نباشید چون مصرف آهن اضافی میتواند فقط یبوست و یا ناراحتی معده به همراه داشته باشد. البته امروز مکمل های آهن جدیدی وجود دارند که مشکلات گوارشی نزدیک به صفر دارند.
مکمل های تقویت مو برای FPHL
مکمل های مخصوص برای FPHL وجود دارند که میتوان به مکمل ضد ریزش مو پریورین بایر اشاره کرد. این مکمل آلمانی مختص برای ریزش موی الگوی زنانه طراحی شده است. پریورین بر پایه عصاره ارزن آبی است که توسط خود شرکت بایر از صفر تا صد یعنی از تولید بذر تا استخراج نهایی عصاره، تولید میشود. این مکمل در طول 12 هفته میتواند نتایج خوبی برای رشد مو، رویش مجدد مو های از دست رفته و همچنین استحکام بخشی تار مو ارائه کند. فرمول مینیمال این مکمل خیلی جذاب و بسیار قدرتمند است و کیفیت مواد اولیه آن به حدی استثنایی است که نتایج چشمگیری داشته و محبوبیت بالایی در میان زنان بدست آورده است.
